Intensywne i nieprzyjemne emocje (niezależnie od tego, czy jest to złość, smutek, niepokój, czy strach) są naturalną składową doświadczania życia przez każdego z nas. I choć teoretycznie każdy z nas to wie, to co, jeśli te emocje pojawiają się zbyt często, zbyt szybko i są po prostu zbyt trudne do opanowania? Prawdopodobnie jest to sygnał, że nasz system emocjonalny jest rozregulowany, a przez to nasza odporność psychiczna jest na niższym poziomie.
Czym jest rozregulowanie emocjonalne?
Najprościej rzecz ujmując rozregulowanie emocjonalne to trudność w zakresie kontrolowania emocji i reagowania na nie (lub pod ich wpływem). Z perspektywy obserwatora można by powiedzieć, że reakcje są nieproporcjonalne to sytuacji (czyli byle drobiazg potrafi być niczym „iskra zapalna” rozniecająca wielki pożar). Rozregulowanie emocjonalne obejmuje wyjątkową wrażliwość na wyzwalacze emocjonalne i zmniejszoną zdolność powrotu do podstawowego stanu emocjonalnego w rozsądnym czasie. Możemy mieć poczucie przytłoczenia emocjami, nasze zachowania stają się impulsywne i trudniej jest nam powstrzymać wybuch np. złości, możemy doświadczać stanów lękowych, a nawet przejawiać zachowania autodestrukcyjne. Zupełnie tak, jakby emocje wymykały się spod naszego wpływu.
Osoby z nadreaktywnością emocjonalną doświadczają emocji intensywniej, częściej i do tego przez dłuższy czas. Warto zaznaczyć, że rozregulowanie emocjonalne bardzo często występuje u dzieci. W dzieciństwie napady złości są czymś normalnym i naturalnym elementem rozwoju. Gorzej (tzn. trudniej), jeśli taki stan utrzymuje się u osoby dorosłej.
W zależności od osoby rozregulowanie emocjonalne może objawiać się w różny sposób. Najczęściej występują:
- nadmierna reaktywność (emocje zbyt intensywne w stosunku do sytuacji)
- częste wahania nastroju
- impulsywność w zachowaniu
- podwyższona drażliwość
- płaczliwość
- trudności w radzeniu sobie ze stresem
- łatwe uleganie frustracji z powodu drobnych niedogodności
- trudności z uspokojeniem się i wyciszeniem
- nagłe wybuchy złości, czy gniewu
- wysoki poziom niepokoju
- częste narzekanie
- obrażanie się na innych (a dokładniej chodzi o fochy)
- roztrząsanie swoich emocji, nakręcanie się w tym
- odczuwanie nieuzasadnionego lub nadmiernego lęku
- zaleganie w emocjach (czyli coś zdarzyło się jakiś czas temu, my nadal to trawimy i przeżywamy, jakby to zdarzenie nadal występowało)
Jakie są najczęstsze skutki rozregulowania emocjonalnego?
Rozregulowanie emocjonalne może mieć poważny negatywny wpływ na nasze życie, gdyż może powodować problemy z utrzymaniem relacji, trudności w pracy, a także problemy z nauką.
Rozregulowanie emocjonalne może skutkować:
- problemami w podejmowaniu działań zmierzających do osiągania celów
- zwlekaniem
- perfekcjonizmem
- atakowaniem (słownym/emocjonalnym) innych osób; w skrajnych przypadkach agresją wobec innych i atakami fizycznymi
- wrażeniem utknięcia i trudnością w poprawieniu swojego samopoczucia
- odsuwaniem się od ludzi
- ruminowaniem (samonakręcaniem się negatywnymi myślami)
- zaburzeniami odżywiania
- konfliktami w relacjach
- sięganiem po używki i popadaniem w nałogi
- zachowaniami samookaleczającymi
- depresją
- myślami lub działaniami samobójczymi
Jakie są przyczyny rozregulowania emocjonalnego?
Wśród przyczyn rozregulowania emocjonalnego wyróżnić można wiele czynników. Może to być zarówno przemęczenie organizmu, wypalenie zawodowe, nagła i bardzo trudna do poradzenia sobie sytuacja (np. poważna choroba bliskiej osoby), doświadczenie kryzysu.
Korzenie rozregulowania emocjonalnego mogą także sięgać czasów wczesnodziecięcych i stylu przywiązania z opiekunami (m. in. zaniedbanie emocjonalne, izolacja, niski poziom unieważnienia w otoczeniu, niedostępność emocjonalna jednego z rodziców, przebywanie w środowisku niestabilnym emocjonalnie, przemoc emocjonalna lub fizyczna), ponieważ dzieci na wczesnych etapach rozwoju potrzebują bezpieczeństwa, struktury oraz spójnego i bezpiecznego środowiska, aby nauczyć się odpowiednich umiejętności radzenia sobie i regulowania swoich emocji. Także doświadczenie wczesnej traumy psychicznej np. spowodowanej molestowaniem, znęcaniem ze strony innych, czy urazy z dzieciństwa np. urazowe uszkodzenie mózgu (m. in. w wyniku wypadku), jak również wrażliwość układu neurologicznego mogą być przyczyną.
Co ciekawe, kobiety częściej niż mężczyźni doświadczają rozregulowania emocjonalnego z powodu intensywniejszego doświadczania emocji, rozmyślań i wahań na poziomie hormonalnym. Niektóre z neuroprzekaźników (głównie serotonina i dopamina) odgrywają znaczącą rolę w regulowaniu naszych emocji. Badania wykazały związek między niską aktywnością serotoniny a agresją i niezdolnością do radzenia sobie z destrukcyjnymi popędami.
Warto zaznaczyć, że rozregulowanie emocjonalne może być również cechą niektórych zaburzeń osobowości, borderline, zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi i innych, zespołu stresu pourazowego (PTSD).
Czy rozregulowanie emocjonalne można wyleczyć?
Odpowiedź na to pytanie zależy od stopnia rozregulowania, jak również jego przyczyn. W odniesieniu do poważniejszych zaburzeń wymienionych wyżej warto skorzystać z psychoterapii (od razu zaznaczę, że ja nie jestem Psychoterapeutą).
Natomiast, jeśli rozregulowanie emocjonalne nie wiąże się z zaburzeniami, to większość osób jest w stanie nauczyć się zdrowego radzenia sobie z własnymi emocjami m. in. uczestnicząc w prowadzonych przeze mnie warsztatach. Taka praca rozwojowa obejmuje zwykle uświadomienie sobie swoich emocji oraz tzw. wyzwalaczy emocjonalnych. Także pomocne jest dokonywanie restrukturyzacji poznawczej, aktywacji behawioralnej, modyfikowanie schematów emocjonalnych, pracę z ciałem, pracę z oddechem, naukę relaksacji i zmniejszania napięcia emocjonalnego i fizycznego.
Jeśli zauważasz u siebie objawy rozregulowania emocjonalnego, to weź udział w warsztacie „Jestem, więc czuję – jak radzić sobie z nieprzyjemnymi emocjami i stresem”.
Serdecznie zapraszam
Marta Jagodzińska – Konsultantka HR, akredytowany Coach PCC ICF (International Coaching Federation), certyfikowany Coach Zespołowy i Grupowy, praktyk RTZ (Racjonalnej Terapii Zachowania), certyfikowana Facylitatorka #IamRemarkable (inicjatywa firmy Google), absolwentka programu Transformational Presence Leadership and Coach Training (autorstwa Alana Seala) oraz Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR). Jestem licencjonowaną Konsultantką i Trenerką odporności psychicznej Mental Toughness (MTQ48 i MTQPlus) oraz Zintegrowanego Modelu Przywództwa (ILM72). Ukończyłam Uniwersytet SWPS w Warszawie, kierunek: psychologia, specjalizacje: zarządzanie zasobami ludzkimi oraz stres w organizacji, a następnie studia podyplomowe w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie na dwóch kierunkach: Coaching profesjonalny – metody i praktyka oraz Zarządzanie kompetencjami pracowników. Specjalizuję się w badaniu potencjału menedżerskiego, coachingu menedżerów i liderów oraz coachingu zespołów. Od 11 lat aktywnie działam na rzecz kobiet, wspierając je w rozwoju naturalnej pewności siebie, wzmocnieniu odporności psychicznej (program „Odzyskaj swoją wewnętrzną siłę”) oraz świadomym zarządzaniu karierą (program „Kariera szyta na miarę”). Jestem autorką narzędzia rozwojowego do wzmacniania odporności psychicznej „Energia myśli”. Stale pogłębiam swoją wiedzę i doświadczenie w zakresie podejścia, badań naukowych i praktyki w obszarze mental health & wellbeing. Zrealizowałam ponad 2000 godzin sesji coachingowych. Przez kilkanaście lat pracowałam na etacie w międzynarodowych i polskich korporacjach w obszarze HR. Moimi Klientami są zarówno osoby indywidualne (przede wszystkim kobiety), jak i organizacje i ich pracownicy.
tel. +48 600 245 200
kontakt@martajagodzinska.pl
